(MTD) Trong “Thang đo Suy thoái Toàn cầu” (GDS) dưới sự phát triển của TS.Barry Reisberg, Bác sĩ tâm thần tại Trường Y khoa Đại học New York, 7 giai đoạn này được cô đọng thành hệ thống ba giai đoạn chính: giai đoạn đầu, giai đoạn giữa và giai đoạn cuối.
Cụ thể, giai đoạn 1 ~ 3 của GDS là “giai đoạn đầu”, giai đoạn 4 & 5 là “giai đoạn giữa” và giai đoạn cuối là 6 & 7. Kể từ năm 1982, “Thang đo Suy thoái Toàn cầu” đã giúp các bác sĩ và người chăm sóc xác định rõ hơn sự tiến triển của bệnh Alzheimer qua bảy giai đoạn.
Sống chung với bệnh Alzheimer là điều khó khăn đối với những người được chẩn đoán mắc bệnh này cũng như những người thân yêu của họ. Nếu bạn nhận thấy người thân của mình bắt đầu có dấu hiệu của bệnh Alzheimer, hãy cố gắng hết sức để giúp họ được chẩn đoán chính xác.
Nối tiếp (P.1), phần này giới thiệu hai giai đoạn giữa và cuối của sự tiến triển bệnh Alzheimer, đến bạn đọc theo dõi.
Giai đoạn 4: Sa sút trí tuệ nhẹ, suy giảm nhận thức vừa phải
Ở giai đoạn này, các bác sĩ có thể phát hiện các dấu hiệu rõ ràng của bệnh Alzheimer thông qua các cuộc phỏng vấn lâm sàng và sau khi đánh giá kỹ lưỡng. Những người mắc bệnh Alzheimer ở giai đoạn 4 thường gặp khó khăn trong việc ghi nhớ các thói quen hay ký ức của họ và chậm hiểu về các sự kiện hiện tại. Các dấu hiệu xác định khác của giai đoạn này bao gồm:
- Giảm hiểu biết về các sự kiện hoặc tin tức hiện tại
- Khó ghi nhớ những ký ức cá nhân và kinh nghiệm sống
- Không có khả năng trừ liên tục cho 7 bắt đầu từ 100, điều này được tìm thấy thông qua bài kiểm tra nhận thức
- Không có khả năng đi du lịch độc lập, xử lý tài chính hoặc thực hiện các nhiệm vụ phức tạp
- Từ chối các vấn đề về ghi nhớ
- Thiếu biểu hiện cảm xúc (được gọi là ảnh hưởng phẳng)
- Thường xuyên rút lui khỏi các tình huống xã hội có yếu tố thách thức hoặc căng thẳng
Song, ở giai đoạn này, Những người mắc bệnh Alzheimer thường vẫn có thể nhớ được ngày giờ, biết được bản thân họ đang ở đâu và nhận ra những khuôn mặt quen thuộc.
Giai đoạn 5: Sa sút trí tuệ vừa phải
Giai đoạn thứ 5 của bệnh được gọi là chứng mất trí vừa phải. Đánh giá và phỏng vấn lâm sàng trong những trường hợp này có thể giải quyết tận gốc tình trạng thiếu hụt trí nhớ và nhận thức. Những người trong giai đoạn này của bệnh Alzheimer có các biểu hiện thường thấy như:
- Khó nhớ những yếu tố quan trọng trong cuộc sống của họ, chẳng hạn như địa chỉ, tên của bạn thân hoặc thành viên gia đình, hoặc quê hương hay trường học của họ
- Khó xác định ngày trong tuần, hoặc mùa hiện tại
- Không có khả năng đếm ngược từ 20 bằng hai hoặc bốn
- Khó tự mặc quần áo
Một số người trong giai đoạn này vẫn có thể lưu giữ những ký ức dài hạn về các sự kiện trọng đại trong đời hoặc tên của vợ/chồng và con cái của họ. Tuy nhiên, họ lại bắt đầu trở nên khó khăn trong các thói quen sinh hoạt thường nhật như sử dụng nhà vệ sinh, hoặc tự ăn uống…
Giai đoạn 6: Sa sút trí tuệ nặng
Một người ở giai đoạn 6 của bệnh Alzheimer gặp khó khăn rõ rệt về trí nhớ và suy nghĩ. Đặc điểm chung của giai đoạn 6 bao gồm:
- Đôi khi không thể nhớ tên của vợ/chồng, đối tác hoặc người chăm sóc
- Khó khăn, hoặc không có khả năng nhớ lại những trải nghiệm hoặc sự kiện trong cuộc sống diễn ra gần nhất
- Khó đếm ngược từ 10.
- Cần hỗ trợ trong các hoạt động cơ bản hàng ngày, chẳng hạn như tắm rửa, sử dụng phòng vệ sinh, hay mặc quần áo
- Chu kỳ ngủ/thức bị gián đoạn, mất ngủ, hoặc gặp các vấn đề về giấc ngủ khác
Ngoài ra, giai đoạn 6 được đánh dấu bằng những thay đổi về tính cách và các triệu chứng hành vi, như:
- Hành vi ảo tưởng, chẳng hạn như tin rằng vợ/chồng, hoặc người chăm sóc là kẻ mạo danh, hoặc nói chuyện với người tưởng tượng, tệ hơn là chính hình ảnh của họ trong gương
- Các triệu chứng ám ảnh, như bắt buộc phải làm sạch cùng một khu vực
- Cảm giác lo lắng, kích động, tăng cáu kỉnh, hoặc bạo lực
- Chứng rối loạn nhận thức, mất ham muốn, hoặc mất khả năng thực hiện một hành động do không thể tập trung vào một suy nghĩ
Các giai đoạn nhỏ khác của giai đoạn 6:
Để giúp các bác sĩ lâm sàng xác định rõ hơn sự tiến triển của giai đoạn sa sút trí tuệ này, giai đoạn 6 có thể được chia thành năm giai đoạn nhỏ, 6a đến 6e. Dưới đây là bảng phân tích nhanh về một số dấu hiệu mà bạn có thể nhận thấy ở người thân mắc bệnh Alzheimer trong từng giai đoạn.
Giai đoạn 6a: Một người trong giai đoạn này có thể gặp khó khăn khi mặc quần áo nếu không có sự trợ giúp. Họ có thể quên cách buộc dây giày, hoặc khó phân biệt giày trái với giày phải.
Giai đoạn 6b: Một người trong giai đoạn này có thể gặp khó khăn khi tự tắm, hoặc giặt giũ. Điều này bao gồm khó khăn trong việc đổ đầy nước vào bồn tắm, tìm nhiệt độ nước tốt hoặc dùng khăn để lau khô người. Một người nào đó trong giai đoạn này cảm thấy sợ hãi hoặc lo lắng về việc tắm rửa là điều bình thường.
Giai đoạn 6c: Một người trong giai đoạn này có thể mất khả năng tự sử dụng nhà vệ sinh. Họ thậm chí có thể quên xả nước, lau và kéo quần lót lên.
Giai đoạn 6d: Một người trong giai đoạn này có thể không kiểm soát được việc đi tiểu của mình. Điều này có nghĩa là họ có thể không biết khi nào họ cần sử dụng nhà vệ sinh hoặc cách đi vệ sinh. Họ thường rơi vào trạng thái “tè dầm”.
Giai đoạn 6e: Một người ở giai đoạn cao nhất có thể gặp khó khăn với việc đại tiện không tự chủ. Những người trong giai đoạn này sẽ cần hỗ trợ tối đa khi sử dụng phòng vệ sinh.
Giai đoạn 7: Sa sút trí tuệ nghiêm trọng
Giai đoạn 7 là giai đoạn cuối của bệnh Alzheimer. Một người trong giai đoạn này mất hầu hết tất cả sự độc lập của họ, vì tư duy, trí nhớ và khả năng kiểm soát các chức năng cơ thể đều suy giảm nghiêm trọng. Đặc điểm chung của giai đoạn 7 bao gồm:
- Mất dần các kỹ năng vận động cơ bản, chẳng hạn như khả năng đi lại hoặc kiểm soát tay chân
- Cần hỗ trợ ăn uống, tắm rửa và vệ sinh
- Mất khả năng nói, hoặc trở nên không lời
Những người ở giai đoạn 7 thường sẽ cần sự hỗ trợ toàn thời gian từ người chăm sóc.
Các giai đoạn nhỏ khác của giai đoạn 7:
Có sáu giai đoạn chuyển biến trong giai đoạn 7. Hiểu được các giai đoạn chuyển biến này có thể giúp đội ngũ y tế và người chăm sóc theo dõi tiến triển của bệnh sa sút trí tuệ mức độ nghiêm trọng.
Giai đoạn 7a: Một người trong giai đoạn này gặp khó khăn khi nói thành câu đầy đủ. Cuối cùng, họ có thể chỉ nói được khoảng sáu từ một lần và trở nên do dự khi nói.
Giai đoạn 7b: Một người trong giai đoạn này ngày càng gặp nhiều rắc rối với từ ngữ. Bạn có thể nhận thấy rằng họ chỉ có thể nói “có” hoặc “OK”. Theo thời gian, thậm chí từ này có thể biến mất và có thể được thay thế bằng cách phát âm, hoặc cằn nhằn nhẹ.
Giai đoạn 7c: Một người trong giai đoạn này có thể dần dần mất khả năng đi lại. Họ có thể bắt đầu bước những bước ngắn hơn, không thể leo cầu thang, hoặc nghiêng về phía trước, hoặc nghiêng sang một bên khi đứng. Theo thời gian, họ có thể không thể tự di chuyển nếu không có sự trợ giúp.
Giai đoạn 7d: Một người trong giai đoạn này có thể gặp khó khăn khi ngồi thẳng nếu không có sự trợ giúp. Họ thường vẫn có thể cười, nhai, cằn nhằn, la hét và nắm bắt đồ vật bằng tay.
Giai đoạn 7e: Một người trong giai đoạn này dần dần mất khả năng mỉm cười hoặc thể hiện nét mặt. Họ vẫn có thể di chuyển mắt nhưng có thể gặp khó khăn trong việc nhận ra những khuôn mặt quen thuộc. Tuy nhiên, họ vẫn thường có thể cầm nắm đồ vật, nhai và nuốt thức ăn cũng như phát âm.
Giai đoạn 7f: Một người trong giai đoạn cuối cùng này thường mất khả năng ngẩng đầu. Họ có thể bắt đầu cần ống dẫn thức ăn để ăn và mất khả năng nhận biết thức ăn. Mặc dù phần lớn không phản hồi, nhưng những người ở giai đoạn 7f vẫn có thể phát ra những tiếng càu nhàu hoặc phát ra âm thanh nhỏ. Thông thường, chỉ một số ít người mắc bệnh Alzheimer sống sót đến thời điểm này.
Khi ai đó đã vượt qua giai đoạn 7, tình trạng này rất nguy hiểm và gây tử vong, đặc biệt là bên cạnh các vấn đề sức khỏe khác. Những người trong độ tuổi từ 75 đến 85 mắc chứng mất trí nhớ nghiêm trọng (chẳng hạn như bệnh Alzheimer giai đoạn 7) thường chết trong vòng sáu tháng đến hai năm sau khi đến giai đoạn bảy, trong đó phụ nữ sống lâu hơn nam giới. Đáng chú ý, phần lớn những người mắc bệnh Alzheimer mắc chứng mất trí nhớ nặng không chuyển sang các phân nhóm sau của giai đoạn 7.
Mặc dù không có cách chữa trị bệnh Alzheimer vào thời điểm này, nhưng các liệu pháp và can thiệp y tế có thể giúp kiểm soát tình trạng bệnh, hoặc làm chậm quá trình tiến triển của bệnh. (hết)
Lạc Thiện (theo Health)
Mây Thong Dong trân trọng được hợp tác trong lĩnh vực truyền thông với quý công ty, đơn vị, cá nhân; làm sách, in ấn, quảng cáo… Liên hệ: truyenthong@maythongdong.vn
