Phát biểu đề dẫn tại hội thảo “Hệ phái Khất sĩ: Tư tưởng Phật học, lịch sử truyền thừa và những đóng góp” diễn ra sáng 5-11, tại pháp viện Minh Đăng Quang (505 Võ Nguyên Giáp, P.An Phú, TP.Thủ Đức, TP.HCM), PGS.TS Chu Văn Tuấn, Viện trưởng Nghiên cứu Tôn giáo (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) khẳng định như vậy.
Theo PGS.TS Chu Văn Tuấn, kể từ khi Tổ sư Minh Đăng Quang xuất gia tu tập, giác ngộ và thành lập Đạo Phật Khất Sĩ Việt Nam (tiền thân hệ phái Khất sĩ ngày nay) từ năm 1946 đến nay, hệ phái Khất sĩ đã không ngừng phát triển, có nhiều đóng góp đối với đạo pháp và dân tộc, ngày càng khẳng định được vị thế quan trọng của mình trong lòng dân tộc, trong sự phát triển của Phật giáo Việt Nam, trong đời sống tâm linh của Phật tử và sự phát triển chung của xã hội.
“Hệ phái đã tạo ra nhiều hệ giá trị về di sản văn hóa, văn học và tâm linh, đồng thời đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc xây dựng và phát triển đất nước, xây dựng văn hóa, con người và lối sống đạo đức của con người trong xã hội, góp phần làm tốt đời đẹp đạo. Hệ phái có những đóng góp to lớn đối với lịch sử dân tộc và Phật giáo Việt Nam”, ông Tuấn nói.
Đặc biệt, trong thời điểm đất nước đang chịu cảnh lầm than dưới ách đô hộ của thực dân Pháp và sự cai trị hà khắc của chế độ phong kiến cầm quyền, người dân sống trong cảnh nước mất nhà tan, chiến tranh loạn lạc diễn ra khắp nơi, đời sống vật chất và tinh thần khủng hoảng đến cùng cực. Ngay lúc ấy, Đạo Phật Khất sĩ ra đời đánh dấu bước ngoặt lịch sử thời đại, làm chỗ tựa nương cho những mảnh đời đau khổ, đem niềm tin và chỉ ra con đường thoát khỏi những khổ đau bằng Chánh pháp của đức Phật Thích-ca, nhưng lại uyển chuyển khéo léo vận dụng cho phù hợp với bản sắc dân tộc và thời đại đến với các tầng lớp nhân dân.
PGS.TS Chu Văn Tuấn nhấn mạnh, từ năm 1981 cho đến nay, hệ phái Khất sĩ là một bộ phận quan trọng của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, có nhiều đóng góp to lớn trong sự thành lập và phát triển Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Nhờ vào những giá trị lợi ích thiết thực từ tông chỉ lập đạo, phương pháp hành trì cho đến sự giản dị mà uyên thâm trong giáo lý, phù hợp với căn cơ và trình độ của các tầng lớp nhân dân nên đến ngày hôm nay, hệ phái Khất sĩ không chỉ có mặt trên nhiều địa phương, nhiều tỉnh, thành phố trên khắp cả nước mà còn phát triển mạnh mẽ ở nước ngoài, được đông đảo quần chúng nhân dân quy ngưỡng và nương theo tu học.
Trong khi đó, Hòa thượng Thích Giác Toàn, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo VN, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phật học VN, Trưởng Ban Thường trực Giáo phẩm Hệ phái Khất sĩ, Trưởng ban Tổ chức hội thảo cũng khẳng định: “Suốt gần 80 năm hình thành và phát triển, Phật giáo Khất sĩ, một trường phái Phật giáo mới mang yếu tố bản địa Việt Nam, đã đồng hành cùng với các tông phái Phật giáo Việt Nam trong mọi thời kỳ, góp phần cho sự hòa hợp, phát triển Giáo hội và thống nhất nước nhà. Năm 1981, Phật giáo Khất sĩ (tiền thân là Giáo hội Tăng-già Khất sĩ Việt Nam) là một trong 9 tổ chức hệ phái, sơn môn thành viên sáng lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam”.
Còn Hòa thượng Thích Thiện Nhơn, Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo VN cho rằng, “Tổ sư là người có tâm hồn cao cả, trí tuệ sáng suốt, nghị lực phi thường, ngài đã tu hạnh độc giác, vô sư tự ngộ, với tông chỉ “Nối truyền Thích-ca Chánh pháp”, dùng giáo lý Phật giáo khai sáng tâm trí cho biết bao người dân miền Nam lúc bấy giờ, giúp họ thoát ra được cảnh khổ của cuộc đời, xây dựng nên một đời sống an vui, hạnh phúc”.
Được biết, Hội thảo “Hệ phái Khất sĩ: Tư tưởng Phật học, lịch sử truyền thừa và những đóng góp” là một trong những sự kiện trong hoạt động kỷ niệm 100 năm ngày sinh Đức Tổ sư Minh Đăng Quang diễn ra từ ngày 4 đến 10-11-2023 (nhằm ngày 21 tới 27-9-Quý Mão), tại Pháp viện Minh Đăng Quang.
Hội thảo đã đón nhận trên 170 bài tham luận, chia làm 5 diễn đàn cùng thảo luận, làm sáng tỏ tư tưởng Phật học, lịch sử truyền thừa và những đóng góp của Hệ phái Khất sĩ đối với Đạo pháp và Dân tộc.
Trong suốt những ngày diễn ra Đại lễ còn có tọa đàm nội bộ, chủ đề “Nhìn lại các thành tựu và những biến thể của Phật giáo Khất sĩ ngày nay”; lễ ký kết giữa Hệ phái Khất sĩ với Ban Văn hóa Trung ương về thực hiện 4 đề án; lễ trao học bổng cho Tăng Ni sinh Khất sĩ của Quỹ Pháp học Khất sĩ.
Đặc biệt, còn có các khóa lễ cầu nguyện, tưởng niệm, trùng tụng Chơn lý; thi trắc nghiệm về cuộc đời, tư tưởng của Tổ sư Minh Đăng Quang và lịch sử Phật giáo Khất sĩ; pháp thoại, từ thiện, lễ hội hoa đăng tưởng niệm Tổ sư và các Pháp tử của ngài; tái hiện trì bình khất thực truyền thống, cầu nguyện âm siêu dương thái; hành hương chiêm bái các thắng tích Phật giáo Khất sĩ…
Tổ sư Minh Đăng Quang, thế danh Nguyễn Thành Đạt, tự Lý Huờn. Ngài sinh lúc 10 giờ tối ngày 26 tháng 9 năm Quý Hợi (1923) tại làng Phú Hậu, tổng Bình Phú, quận Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long.
Có duyên lành Phật pháp từ nhỏ, ngài trải qua quá trình tu hành và chứng đạo. Đầu năm 1948, nhân duyên hội đủ, Tổ sư khởi phát chuyến du hành đầu tiên do ngài hướng dẫn, có hơn 20 Tăng Ni trực chỉ vùng Sài Gòn, Gia Định – Chợ Lớn. Từ đó, gót chân hành đạo của Đức Tổ sư Minh Đăng Quang rộng lần ra từ phạm vi làng này sang làng khác, từ tỉnh này sang tỉnh khác.
Ngài phát nguyện “Nối truyền Thích Ca Chánh pháp”, noi gương Phật Tăng xưa sống đời phạm hạnh giải thoát. Trong những buổi thuyết pháp, ngài luôn kêu gọi tăng đồ trở về với giới luật “nên tập sống chung tu học”. Ngài kêu gọi nhân loại hãy thương yêu nhau, “không tự lấy để trừ tham, không tự làm để tránh ác”. Những thời pháp của ngài còn ghi lại trong bộ Chơn lý (gồm sáu mươi chín tiểu luận). Ngài đã khéo léo dung hợp tư tưởng giáo lý, đưa ra con đường trung đạo giúp cho mọi tầng lớp trong xã hội nhận chân giá trị của Đạo Phật.
Ngày mùng 1 tháng 2 năm Giáp Ngọ (1954), ngài rời tịnh xá Ngọc Quang (Sa Đéc) đi với một vị sư già và một chú điệu qua tịnh xá Ngọc Viên (Vĩnh Long), rồi qua tiếp Cần Thơ. Nhưng khi đến Cái Vồn (Bình Minh, Vĩnh Long) thì bị một số người ngoại đạo bắt đi biệt tích. Trước đó, Tổ sư có từ giã đệ tử để đi tu tịnh tại núi “Lửa” một thời gian. Bấy giờ đệ tử mới biết rõ ra lời nói của ngài đi tu tịnh núi “Lửa” chính là lời cảm nhận mầu nhiệm của Tổ sư.
Hệ phái Khất sĩ do Tổ sư kiến lập là một trong 9 tổ chức, hệ phái thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam, có nhiều đóng góp cho Đạo pháp, Dân tộc, trong tinh thần “Đạo pháp – Dân tộc – Chủ nghĩa xã hội”.
Mạnh Khôi
