(MTD) Trong ngào ngạt muôn vàn mùi hương, với tôi, có lẽ thoang thoảng cái vị bánh tổ quê ngoại là “mùi nhớ” theo tôi chừng ấy năm tháng xa quê.
Quê ngoại tôi – họ Phùng, ở làng Phong Lệ xưa (nay là phường Hòa Thọ Đông, quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng) ở phía bên “ni” cầu Đỏ. Thời thơ ấu, cứ vào sáng mùng Một Tết, cậu Sáu dẫn các anh em con cô, con cậu chúng tôi về Phong Lệ để thắp hương cho ông bà ngoại.
Từ chợ Tuý Loan qua cây cầu sắt nhỏ đến thôn Phú Hoà (xã Hòa Nhơn, huyện Hòa Vang), chúng tôi men theo con đường đất hẹp, gồ ghề vắt qua triền đồi, bên dưới là dòng sông Tuý Loan êm ả chảy về xuôi. Đi bộ gần 2 tiếng đồng hồ, qua mấy mép rừng, cánh đồng và những đoạn sông, tôi còn nhớ, bầu trời lúc ấy thật trong xanh, hai bên đường hoa dại đua nở. Trời đã vào Xuân. Bởi vậy, cảnh trí nơi nơi tươi đẹp quá chừng, dù mệt và mỏi chân nhưng anh em chúng tôi phấn kích lắm.
Cuối cùng chúng tôi cũng đến nhà thờ họ Phùng, rêu phong cổ kính bên những cây xoài cổ thụ. Sau nghi lễ thắp hương ông bà, cậu đưa chúng tôi đi từng nhà bà con để thăm viếng. Nhà nào cũng sạch sẽ từ cổng đến vườn, sân. Trên bàn thờ có chưng quả với cái đĩa lớn đặt nải chuối mốc xanh, trên nải chuối là quả bòng (bưởi) màu vàng với cái lá xanh thẫm. Các loại hoa, bánh cũng được chưng như bánh tét, bánh in, bánh khô…
Nhưng là lạ thay, chúng tôi thấy có một loại bánh trong cái giỏ tre, sực nức hương gừng, xa trông như cái tổ chim. Với hứng thú của trẻ nhỏ, chúng tôi đòi ăn và người lớn thì chiều mấy vị khách “tí hon”. Chiếc “tổ chim” ấy được đem vào bếp xắt ra và chiên với dầu phụng thứ thiệt. Ôi những lát bánh tổ thơm, nóng, ngọt ngào với hương vị thanh thoát của gừng hoà quyện với mùi hương trầm và hương hoa vạn thọ nở rộ, giữa không gian se lạnh của tiết lập xuân.
Tôi nghe dì bảo rằng: Ngày Tết, trong các thứ bánh trái đặt lên bàn thờ tổ tiên của người Quảng Nam xưa nay thường không thể thiếu món bánh tổ. Thứ bánh như là một cách dễ thương để nhắc nhở nhau về nguồn cội “Chim có tổ, người có tông”.
Bánh tổ là loại bánh làm bằng bột nếp loại tốt, dẻo và thơm, phơi thật khô rồi đem giã thành bột. Đường làm bánh tổ là đường bát Quảng Nam, đem “thắng” cho thật kĩ, loại bỏ hết tạp chất và thêm ít gừng tươi cho tăng phần hương vị. Bột, đường sau đó được trộn với nhau và nhồi, đánh (giố) kĩ lưỡng. Khâu quan trọng nhất trong việc làm bánh tổ là “lấy trùng”. Tức là tỉ lệ thích hợp giữa nước và bột để bột khi đã trở thành bánh thì không bị đặc, không bị nhão…
Tiếp đến, lớp bột sền sệt này được đổ vào một cái “đài” làm bằng lá chuối tươi, dùng tăm tre vót nhọn ghim kín mép lá. Chiếc “đài” bằng lá chuối bây giờ lại được đặt vào một chiếc khuôn bằng rọ tre để giữ cho bánh không bị xập xệ. Các rọ bánh sau đó được đặt lên một tấm vỉ tre. Cứ 12 bánh xếp một vỉ như vậy, lần lượt được xếp vào nồi để hấp.
Khoảng 5 – 6 vỉ một nồi, cách nhau bởi hai thanh gỗ đan chéo nhau. Bánh tổ hấp 3 giờ liền thì chín, vớt ra để nguội. Có nơi, người ta rắc mè đã rang chín, làm sạch vỏ lên mặt bánh nhằm trang trí cho đẹp. Cuối cùng, đem bánh ra phơi vài nắng là được. Đối với loại bánh “đạt chuẩn” có thể để đến quá rằm tháng Giêng, lúc này bánh đã săn cứng lại, đem nướng hoặc chiên ăn rất thơm ngon.
Cậu tôi từng kể, có thể bánh tổ xuất hiện thời Quang Trung, vào cuối thế kỷ 18. Lúc bấy giờ, nhà Vua chuẩn bị tiến quân ra Bắc đại phá quân Thanh, một trong những nỗi lo của Ngài là vấn đề bảo đảm lương thực trong suốt chặng đường dài hàng trăm cây số. Người dân Quảng Nam, với sự thông minh và lòng ngưỡng mộ vị anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ, đã tìm tòi và khám phá ra cách chế biến loại bánh tuyệt hảo này.
Bởi vậy, ngày nay bánh tổ chỉ có nhiều ở Quảng Nam và đặc biệt chỉ xuất hiện nhiều trong những ngày Tết cổ truyền nhằm ghi nhớ công lao của vua Quang Trung. Ngày Tết, trong các thứ bánh trái đặt lên bàn thờ tổ tiên của người đất Quảng Nam, hoặc làng xưa như làng của tôi, thường không thể thiếu món bánh tổ.
Qua bao năm xa quê, nay tóc đã hoa râm, cứ mỗi lần Tết đến xuân về, tôi lại nhớ đến lát bánh tổ chiên béo ngậy, thơm ngọt mùi đường quê, năm ấy. Ngày nay, dù có đi nhiều nơi, thưởng thức nhiều món ăn cao lương mĩ vị, đặc sản khá ngon… nhưng cái hương vị bánh tổ chiên ngày ấy vẫn theo chúng tôi suốt cả cuộc đời.
Tiên Sa
(Đà Nẵng)
Nhang Bảo Trầm – https://baotram.vn/
– Đơn vị tự chủ nguồn nguyên liệu,
– Cam kết cung cấp sản phẩm nhang được làm từ 100% trầm hương nguyên chất.
– Để tìm hiểu thêm, quý vị vui lòng truy cập:
Tiki: https://info.baotram.vn/tiki Shopee: https://info.baotram.vn/shopee Lazada: https://info.baotram.vn/lazada
- BÀI CÙNG MỤC:
- Hương quê…
- Hanh hao mùi Tết
- Khói ơi…
- Khoảng trống giữa trời
- Má đợi con về
- Nhớ mùi Tết xưa xứ Quảng
- Mùi chùa quê
- Mùi khói tết của mẹ
- Mùi trà – vị đạo hương quê
- Mùi vạn thọ
- Mứt gừng – vị cay cay, mùi thơm ngát
- Nghe mùi thơm bông lúa chợt nhớ mái trường xưa
- Mùi tết quê ngoại
- Mùi pháo Tết chỉ còn là hoài niệm
- Mùi của mùa sinh khởi
- Cảm xúc xuân
- Có tật có tài
- Viết về một vùng trời tím những đợi mong
